Tích lũy vàng là thói quen của rất nhiều người, đặc biệt là người lao động phổ thông. Khi gặp bất chắc, họ thường có xu hướng vay tiền bằng chính số vàng đã tích lũy. Tuy nhiên, hình thức vay tiền này đang tiềm ẩn những rủi ro nhất định.
Vì sao có chuyện vay tiền bằng vàng?
Thoạt nghe thì khá vô lý khi trong tay có vàng mà vẫn phải đi vay tiền nhưng trên thực tế thì việc này rất phổ biến. Với những người là công nhân, buôn bán nhỏ, lao động tự do, những người không có quá nhiều kiến thức đầu tư tài chính thì vàng là một kênh tích lũy, dự phòng an toàn bởi đặc tính dễ mua, dễ bán, dễ cất giữ và ít mất giá. Trong khi đó, những người lao động như thế thường làm việc công nhật, không bảo hiểm y tế, bảo hiểm cá nhân, bảo hiểm tai nạn trong khi công cuộc mưu sinh thì luôn đối diện với nhiều bất chắc, đặc biệt là về sức khỏe. Khi bất chắc ập tới, họ thường có xu hướng sử dụng số vàng dự phòng. Nhưng khi đó, một bài toán khác lại xuất hiện. Đó là số tiền cần chi ra thường nhỏ hơn số vàng tích lũy. Nếu bán vàng đi, hoặc có thể bị mất giá do giá vàng xuống thấp hoặc có thể bị lẻ tiền rồi số tiền lẻ ra ấy lại chi dùng vào những việc không thiết thực dẫn tới kết quả là mất đi toàn bộ số vàng đã tích lũy. Để hạn chế việc này, nhiều người đã chọn giải pháp vay tiền bằng cách cầm cố số vàng mình có, sau đó trả góp hàng tháng. Khi đã trả dứt nợ, họ sẽ nhận lại số vàng cầm cố.
Hiện nay, các ngân hàng và công ty tài chính hầu như không cung cấp dịch vụ vay tiền bằng vàng. Những người có nhu cầu sẽ tìm đến các tiệm vàng hoặc các cửa hàng cầm đồ để vay. Một vài cá nhân là chủ hụi cũng có thể cho vay theo cách này nhưng tất cả đều là thỏa thuận cá nhân, dựa trên uy tín của người cho vay chứ không có căn cứ pháp lý cụ thể.
Vay tiền bằng vàng như thế nào thì không thiệt
Đây là câu hỏi nhiều người thắc mắc nhất. Các cửa hàng vàng hay các tiệm cầm đồ thường chỉ nhận vàng miếng SJC với giá trị tối thiểu là nửa cây vàng chứ hiếm khi nhận vàng lẻ, vàng nhẫn. Hạn mức vay tối đa là 80% số vàng cầm cố. Cũng tương tự như việc cầm cố các tài sản khác là xe máy, ô tô, nhà đất… 20% chênh lệch còn lại được người cho vay giữ lại nhằm dự phòng rủi ro. Tuy nhiên, để có thể cầm vàng với giá trị cao nhất, người vay phải có thêm giấy mua vàng đi kèm. Sau khi nhân với giá vàng vào thời điểm vay, người đi vay sẽ biết chính xác mình vay được bao nhiêu tiền. Số tiền trên sẽ được chia nhỏ thành nhiều phần, tương ứng với số tháng vay và mỗi tháng, người vay phải trả một phần tiền gốc cộng thêm lãi suất đã thống nhất. Hiện tại, lãi suất bình quân là 2%/tháng, tương đương 24%/năm và có thể chưa bao gồm một số loại phí khác. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là thông tin tham khảo bởi nhiều địa chỉ cho vay đang áp dụng cách tính lãi theo khung, thường là 2.000 đồng - 3.000 đồng/triệu/ngày.
Những rủi ro nhìn thấy trước
Việc vay tiền bằng cách cầm vàng như trên là giao dịch dân sự và dù không bị pháp luật ngăn cấm nhưng lại tiềm ẩn khá nhiều rủi ro cho người đi vay.
Theo quy định, lãi suất trong giao dịch dân sự không vượt quá 20%/năm. Trong khi đó, đa phần các tiệm vàng hay cửa hàng cầm đồ tự phát đều không ghi chi tiết lãi suất trong hợp đồng cầm cố mà chỉ ghi một số tiền cố định mà người vay phải trả theo ngày. Điều này khiến người vay không biết cụ thể mức lãi phí là bao nhiêu và nếu có tranh chấp cũng không biết thưa kiện như thế nào.
Nhiều tiệm vàng, cửa hàng cầm đồ, chủ hụi khi cho vay đã không lập hợp đồng cầm cố tài sản theo quy định mà chỉ viết giấy vay tiền và yêu cầu người vay ký tên, điểm chỉ. Việc này là sai quy định nhưng nó giúp người cho vay né tránh sự kiểm tra, giám sát của nhà nước và “nắm đằng chuôi” trong việc đòi nợ hoặc chiếm đoạt tài sản bởi trong giấy vay nợ thường không có các điều khoản quy định rõ ràng về trách nhiệm của hai bên và phương thức xử lý tài sản nếu không thể trả nợ.
Để hạn chế những rủi ro trên, người lao động cần chú ý và yêu cầu bên cho vay lập hợp đồng cầm cố rõ ràng, không nên dễ dàng chấp nhận việc ký giấy vay nợ. Tiếp theo là yêu cầu công khai mọi loại lãi phí trước khi ký hợp đồng và không chấp nhận các khoản thu ngoài hợp đồng. Ba là lựa chọn các địa chỉ vay uy tín. Hiện tại, chuỗi cầm đồ uy tín hàng đầu là F88 không nhận cầm cố vàng nhưng cũng có nhiều địa chỉ vay khác đang cung cấp dịch vụ này và người vay có rất nhiều cơ hội để lựa chọn, tránh cho bản thân rơi vào những rủi ro “tiền mất, tật mang”.
